کیشانەوەی ئەمریکا: "لەیەکفامستن واقیعی" وەرد عراق و هەڵوێستیگ "ئەخلاقی" وەرانوەر کورد سوریا

 راپۆرتە ئەمریکییەگە کە ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردانی کرد باس ئەوە کردگە کە لە چەن هەفتەی گوزەشتە لە واشنتۆن و بەغدا گردەوبوین لەباوەت بویین هیزە ئەمریکییەیل لە عراق و سوریا ئەنجام دریاس،  وتیش: لە وەختیگ ئەمریکا نیەخوازێد جویر قاودریاگ دەربکەفێد، بەڵام دویای وەڵامدانەوەی سەربازی تون لە سەرەتای مانگ شوبات ئمساڵ و وسیان وەختانەی پەلامارەیل لەبانی، گفتوگۆ وەردەوامەیلی لە پایتەخت ئەمریکا و عراق دەسنشان ئەوە کەن کە هاتێ واشنتۆن پلان ئەرا بازی کۆتایی داشتوود.

دویای ئەوەگ ڕاپۆرتەگە باس  هاوبەشی ناوەین ئەمریکا و کوردەیل سوریا کرد، هەرلیوا هەڵوێست ترەمپ لە ساڵ 2019 لە تەقەلای ئەرا کیشانەوە لە باکوور خوەرهەڵات سوریا، یەیش ڕەخنەی فراوانیگ گروپەیل ماف مرۆڤ و ئەندامەیل کۆنگرێس ئەمریکا لەلی بویەو، لەناویان کاندید ئەو وەختەی سەرۆکایەتی ئەمریکا جۆ بایدن، کە وت کیشانەوەی "شەرمەزارکەر"، بەڵام وتیش کە ترەمپ گشت سەربازە ئەمریکییەیل لە خوەرهەڵات سوریا نەکیشاسەو جویر ئەوەگ خوازیە، بەڵکک لە ماوەی سەرۆکایەتیەگەی ئەمریکا شمارەی هیزەیلی لەورا کەمکردگە لە نزیکەی دوو هەزار ئەرا ٩٠٠ سەرباز.

ئەراوە لە ڕاپۆرتەگە نووڕێد کە هەڵوژاردن بایدن لە ساڵ 2020 ئەرا کوردەیل سوریا دڵنیاکەر بوی، وە بڕیگ مدوو لەوانە هاوسووزی جارانیی ئەرا گەل کورد، ڕەخنەیلی لە ڕێباز ترەمپ و بەڵێنەگەی ئەرا هیشتن 900 سەرباز ئەمریکی لە خوەرهەڵات سوریا.  وتیش: تورکیا سەدان پەلامار لەدژ هیزەیل سوریای دیموکرات جیوەجی کرد.  وتیش: بویین هیزەیل ئەمریکا تاکە چشتیگە کە ریگری لە دەسدرویژی تەواوەتی تورکیا کەێد.

 پێنتاگۆن.. گردەوبوین ١٨ی کانوون دویەم 

 لە ڕاپۆرتەگە دەس خستیەسە بان ئەوەگ لە واشنتۆن روی دەێد و وت: وەبی ئاگاداری کورد، رووژ 18ی 1، ئەنجومەن ئاسایش نیشتمانیی ئەمریکا گردەوبوین فراوانیگ وەرد دەزگا پەیوەندیدارەیل ئەمریکا ئەنجامدا، کە پەیوەندی وە بویین هیزەیل ئەمریکا لە بانان لە باکوور خوەرھەڵات هەڵاتی سوریا دیرێد، کە لەی دیدارە  کە لەبان داوای وەزارەت وەرگری وەڕیەو چگ، پنتاگۆن ئەو هویرە خستەڕوی کە کوردەیل سوریا بایەسە وە هاوبەشی لەگەڵ رژیم سوریا لە جەنگ داعش بەشداری بکەن.

راپۆرتەگە لە درویژەی قسەیلی وتیش:  هەرچەن تا ئیسە هویچ بڕیاریگ نەدریاس، بەڵام بڕیارە وەی نزیکە گردەوبوینیگ لە ئاست باڵا ئەنجام بیریەێد.  لە راپۆرتەگە  وتییشە: گردەوبوین 18ی کانوون دویەم نشانەس ئەرا ئەوە کە لایەنەیل ناو حکومەت ئەمریکا وەشوین رییگ مینەکەن ئەرا کیشانەوەی هیزەیل ئەمریکا لە سوریا.

 دوای ئەوەگ لە راپۆرتەگە باس هەڵوێست فەرماندەی هیزەیل سوریای دیموکرات، مەزلوم عەبدی کردگە، هەناێ وەی  گردەوبوینە زانستیە و راگەیانیە، "سەرسام بویە و نیەتوەنێد لە مدوو پشت ئی پلانە گەندەڵە بڕەسێدەو"، ڕاپۆرتە ئەمریکییەگە وەو مانا زانست کە بایدن دیار نییە ئیدارەی ئەمریکا وەرجە هەڵوژاردنەیل سەرۆکایەتی لە مانگ نۆڤەمبەر پشتگیری لە کیشانەوەی هیزەیل ئەمریکا لە سوریا بکەێد، چوینکە دیمەن وازهاوردن واشنتۆن لە کوردەیل سوریا توەنێد کیشانەوەی کارەساتبارەیل ئەمریکا لە ئەفغانستان لە ساڵ ٢٠٢١ بخەێدە هویر.

 بەڵام لە ڕاپۆرتەگە ئاماژە وەوە کریاس کە هاتێ بایدن بتوەنێد سەربازە ئەمریکییەیل لە دویای هەڵوژاردن بکیشێدەو, وتیش؛ ئەگەر ترەمپ ئەرا پۆست سەرۆکایەتی ئەمریکا گلەو بخوەێد، بایەسە ئی کیشانەوە دڵنیا بوود.

هووکارەيل کشانەوە

 لەباوەت مدووەیلی، راپۆرتەگە باس ئەوە کرد ک خواستی بایدن، هەرچەن هاتێ لە چوارچیوەی قسە و باسەیل بوود، بەڵام ڕەنگە پەیوەندی ەە چەن هووکاریگ داشتوود، یەکیگ لەوانە ئەوەیه کە هیزە ئەمریکییەیل و بنکەیلیان بوینەسە ئامانجیگ گونجیاگ تا میلیشیایل لایەنگر ئیران پەلاماریان بیەن، یەیش بیجگە لەوە کە نوقڵانەی جەنگیگ گەورەتر لە ناوەین دەوڵەتەیل ئەمریکا و ئیران هەی. 

بیجگە لەوەیش لە راپۆرتەگە دەسنشان ئەوە کریاس کە هاتێ ئیدارەی بایدن مەیل وەدەسهاوردن پشتیوانی تورکیا داشتوود، و هاتی کیشانەوەی ئەمەریکا لە سوریا وەشیوەیگ quid pro quo بوود، وە هەڵوێست ئی دویاییەی تورکیا کە رەزامەنی نشان دا لەبان پەسەنکردن ئەندامێتی سوید لە ناتۆ.

 عراق لە ناوەین تەهران و واشنتۆن

 لەباوت عراقیش راپۆرتەگە وتیە؛  وەگەرد گومانەیل سەرەتای واشنتۆن وە محمد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرەیل لەوەر پەیوەندییەیلی وەرد فراکسیۆنەیل سیاسیی دڵسووز ئیران، واشنتۆن وە خاسترین جیگر ئەرا سەرکردایەتیکردن عراق بزانێد.  لە ڕاپۆرتەگە باس هەڵوێست سودانی کردجە کە زوور لەبان گرنگی ئەرک مەشق سەربازی ئەمریکا لە عراق کردیە ئەرا ریگریکردن لە ئەگەر گلەوخواردن داعش، کە وت: سودانی ناچاربوی بە هووشیاری رەفتار بکەێد، چوینکە فرەی ئەو میلیشیایلە بەشیگن لەو هیزەیلە کە لە ژیر چەتر سەربازی عراق کار کەن و کاریگ کاریگەر داشتنە لە نواگیریکردن داعش، بیجگە لە قەوارەی ڕۆڵ ئیران لە چەکسازی، مەشقکردن، بازرگانی، غاز، و گەشتیاری.

 هەمیش وت: لە مانگ ئاب 2023ەو دیدارەیل لە ناوەین وەرپرسەیل عراق و ئەمەریکا لە چوارچیوەی "دەسەی باڵای سەربازی ئەمریکا" دەسوەپی کردجەر و ئی دیدارە لە دویای جەنگ غەزە و پەلامارەیل ناوەین ئەمەریکا ولایەنگرەیل ئیران گرنگی زیاتریان داشتنە،  لە ڕاپۆرتەگە وتیش: بڕیارە ئی دیدارەیلە خشتەیگ وەختانە دیاری بکریەێد "ئەرا دیاریکردن ماوەی بویین راوێژکارەیل هاوپەیمان ناودەوڵەتی لە عراق".

لە ڕاپۆرتەگە وتیش: هەرچەن وەرپرسیگ سەربازی ئەمریکی ئەرا رووژنامەی "واشنتۆن پۆست" ئەمریکی ڕاگەیاندیە، کە مەوقەی ئەنجامدای ئەو دیدارەیلە "هویچ پەیوەندییگ وە پەلامارەیل ئی دواییەی میلیشیایل نەیرێد"، وتیش: پەلامارەیل تووڵەسەنین ئەمریکا گاڵ توێژەیل گەل عراقی داگە داوای کیشانەوەی گشت هیزەیل ئەمریکا بکەن.

 تەهران ئەو پەیامە وەرگرێد

 لە راپۆرتەگە دیاری کەێد کە  وەگەرد ئەوەگ ئیران بانگەشەی ئەوە کەێد کە میلیشیایل عراق کۆنترۆڵ نیەکەێد، بەڵام ئیران کاریگەری لەبان ئەو کوتلەیلە بویە تا پەلامار زیاتر لەبان ئەمریکا بوسنن. و ئەگەری فرەس واشنتۆن پەیامیگ ئەرا تەهران کلکردوێد کە ئیجا ئیران خوەی بوودە ئامانج،  و وەرپرسەیل ئیران نیگەرانن لەوەگ پەلاماریگ ئەمریکی وەبان وڵاتەگەیان بوود هاتێ رژیمەگە بڕمنێد، ئەوانیش  ئەوە زانن توانا سەربازییەیل هاوتا نییە وەگەرد ئەمریکا.

لە درویژەی راپۆرتەگە هاتیە “هووکاریگ ترەک کە هیشت ئیران زوور بخەێدە مل ئی میلیشیایلە ئەرا  وسیان پەلامارەیل  ئەوەسە کە خوازێد دانوسەنین ئەمەریکا و عراق لەبان کیشانەوەی ئەمریکا وە شیوەیگ ڕێک و پێک وەردەوام بوود”، ز ئامانج کۆتایی ئیران سنووردارکردن ئەمریکییە ئەگەر نەتوەنست ئەوە بکەێد "وە تونوتیژی، شایەت بزانێد کە ریدابن وە سەرکەفتن دیپلۆماسی خاسترین پەسەن هاتگە."

وەگورەی ڕاپۆرتە ئەمریکییەگە، پاڵپشتی لۆجستیکی ئەرا بویین سەربازی ئەمریکا لە سوریا وە عراقەو رەد بوود و هەر ئەراوە ئەگەر ئەمریکا دوو هەزار و 500 سەربازەگەی لە عراق بکیشێدەو، هاتێ 900 سەربازەگەی وەدویایان بچنە ناو سوریا.

 ئەنجام

 لە ڕاپۆرتەگە  دیاری کرد کە  هەرچەن میلیشیایل لایەنگر ئیران لە عراق و سوریا خوەیان خەنە ناو جەنگ ناوەبن ئیسرائیل و حەماس  تا بتوەنن کارنامەی خوەیان بڕەسنن، بەڵام واشنتۆن بایەسە ئەوە بزانێد کە پاڵپشتی بی مەرج خوەی ئەرا جەنگ ئیسرائیل لەبان غەزە، کە بویە مدوو گیانلەدەسدان زیاتر لە 29 هەزار فەلەستینی، "ئەوە گیچەڵەگەی گەورەتر کردگە و بەشداری کردیە لە ناسەقامگیرییگ فراوانتر لە ناوچەگە" لە ڕاپۆرتەگە ئومید ئەوە نشان دا کە بانگەواز واشنتۆن ئەرا ئاگربەسی هەمیشەیی لە غەزە کۆتایی وەی کابوسە مرۆییە بارێد و میلیشیایل لە دەرفەت ئیستغلالکردنی بیبەش بکەێد.

لەباوەت بە بویین هیزە ئەمریکییەیل لە سوریا و عراق، لە راپۆرتەگە وتیە  کە ئەمریکا نیەتوەنێد  تا وەختیگ نادیار لەی دوو وڵاتە بمینێدەو بەڵام بایەسە هەر کیشانەوەیگ وە شیویگ ژیرانە ئەنجام بەێد.  لە درویژەی راپۆرتەگە هاتیە "ئەمریکا پابەندبوینیگ ئەخلاقی  وەرانوەر کوردەیل سوریا دیرێد، کە لە جەنگ داعشدا قەرزار فرەی ئەوانە".

راپۆرتەگە نووڕێد کە تەنیا وتن ئەوە کە کورد بایەسە وەرد رژیم ئەسەد بڕەسنە ڕێککەفتن، بەس و ناوەرپرسانە، واشنتۆنیش بایەسە وە ئاشکرا ئەرا حکومەت تورکیا دیاری بکەێد کە کیشانەوەی ئەمەریکا نەوودە نشانەیگ تا ئەنقەرە وەرەو باشوور گام بنەێد ئەرا لەناوبردن قەوارەی ئیدارەی خوەیسەری باکوور و خوەرهەڵات سوریا.

لەباوەت عراقیش، راپۆرتەگە باس ئەوە کرد کە کە بایەسە وەرپرسەیل ئەمریکی و عراقی بڕەسنە "لەیەکفامستن واقیعی" لەو مەوقە کە سوپای عراق خوازێد ئەرا ڕاهێنان ئەمریکی و ئەرا نواگیریکردن شانەیل داعش کە  وەبی پاڵپشتی ئەمەریکا نیەکریەێد، وتیش؛ کە هەر کیشانەوەیگ لە عراق بایەسە وە دیاریکردن توانا سەربازییەیل بوودر تەنانەت ئەگەر سیاسەت دەسوەردان لەی بڕیارە بکەێد.

 ئەڵگەردان: ئاژانس شەفەق نیوز