گه‌وراترین زاڵم له‌تاریخ
له‌تاریخ . ستالین بویه‌سه هووكار مردن زیاتر له(50)ملیۆن ئاده‌میزاد له‌ناونى ساڵه‌یل( 1927 و 1953 ) ، ئى شماره‌یشه (15) قاته له‌بان قوربانیه‌یل هتله‌ر له‌ئۆرپاو چوار قات له‌بان قوربانیه‌یل روسیا له‌جه‌نگ جه‌هانى دویه‌م و یه‌ك قات له‌بان قوربانیه‌یل جه‌نگ جه‌هانى یه‌كم!!
ئى كاره‌ساته‌یل جۆزیف ستالینه له‌وه‌رجه جه‌نگ دویه‌م جه‌هانى ده‌س وه‌پیكرد ك ئه‌را ماوه‌ى فره‌یگ دریژه داشت ، وه‌لى هه‌ر وه‌نهێنى یا ژیر وه‌ژیر مه‌ند تا له‌شوون خوه‌ى (نیكیتا خروتشوف) ئاشكراى كرد له‌ساڵ 1956 ، ستالین فره زیاتر له (لینین) مامۆستاى بویه هووكار كوشتن مه‌ردم و كووچوه‌پیكردن ره‌گه‌زه‌یل و دویره‌وخستنیان وه‌ره‌و سیبیریا . ئه‌ویش وه‌گووره‌ى ئه‌و ئاماره‌یله ك له‌و ماوه ئه‌نجام دریاو ئشاره‌ت وه كه‌مى فره‌یگ له‌شماره‌ى نیرینه‌و شماره‌ى مناڵه‌یل یه‌تیم كرد له روسیاو له‌ناو جاده‌یل.
ستالین نه‌یاره‌یل فره‌یگ داشت له‌ڕژیمه سۆشیالیسته‌گه‌ى و بڕیاره‌یل ته‌كڕه‌وى ده‌ركردیاگ ئه‌را له‌سێداره‌داین ملیۆنه‌ها كه‌س ، ك ئه‌ویش ته‌نیا گومان یا شك وه‌هه‌ركه‌سیگ بكردیاگ . بیجگه ئه‌وه‌یش هویچ ڕه‌حمیگ له‌دڵى نه‌وى و مه‌ردم شاریگ وه‌ته‌واوى بكوشتیاگ له‌لاى قیمه‌ت نه‌یاشت ، چوینكه له ته‌نیا شه‌ویگ له(18)ى دیسه‌مبه‌ر ساڵ (1938) ئمزاى لیستیگ كرد له‌بان له‌سێداره‌داین (30)هه‌زار پیاو. دى وه‌ى جووره ستالین وه‌رده‌وام بوى له‌بان كوشتن مه‌ردم وه‌تایبه‌ت له (جۆرجیا)ى شوون ڕه‌سه‌ن خوه‌ى ، ك تاڕاده‌یگ وه‌ختیگیش ختاب دیاگ مه‌ردم ڕخیان له‌لى چیاگ و نه‌ویرستیان له‌چه‌پڵه‌كوتان واز بارن تا ئشاره وه‌پیان نه‌دریاتاگ.
جۆزیف ستالین جویر هه‌ر حاكمیگ تر ئاماده بوى له‌وه‌ر خاتر چه‌سپانن رژیم هه‌زاره‌ها كه‌س بكه‌یگه قوربانى ، ئمجا دویاى ئه‌وه‌ك راسه‌وخۆ ده‌سڵات گرته ده‌س گه‌نجینه یا خه‌زینه‌ى روسیا داوه‌زى ، ئه‌ویش فه‌رمان دا ده‌س بگیریه‌یگه بان گشت به‌رهه‌م كشتوكاڵى له‌ئۆكرانیاو هه‌واڵه‌ى كرد ده‌یشت وڵات ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌یش ورسگى فره‌یگ ڕوى كرده خاوه‌ن زه‌وى و زار و جفتیاره‌یل . له مانگ ئاب (1942)یش له‌وه‌رده‌م (تشرشل) له‌مۆسكۆ ته‌سریحیگ دا ك گوایا (10)هه‌زار جفتیار له‌ناو بریانه له‌وه‌ر خاتر ئه‌وه‌ك ڕازى نه‌وینه زه‌ویه‌یلیان بخه‌نه ژیر ده‌سڵات حكوومه‌ت. له‌ڕاسى شماره‌ى دیاریكریاگیگ نیه ئه‌را ئه‌و كاره‌ساته‌یله ك ستالین ئه‌نجامیان داگه ، وه‌لى له‌ساڵ 1989 وه‌گووره‌ى ڕاپۆرت یا ته‌قریریگ هه‌واڵگرى (مخابرات) روسى له‌یوا ده‌رخست ك ئه‌و شماره كه‌متر له(36) ملیۆن هاووڵاتى نه‌ویه . وه‌ل ئه‌وه‌یشا تاریخنویس بریتانى (نورمان دیڤیدز) مه‌زه‌نه‌ى ئه‌و قوربانیه‌یله وه (54) ملیۆن كردگه ، بیجگه ئه‌وه‌یش به‌ش تاریخ له‌زانكۆ یا جامعه‌ى (موسكۆ) مه‌زه‌نه‌ى وه (57) ملیۆن كردگه‌و (ئه‌لكسنده‌ر سولز نیتین)یش ك ئه‌دیبیگ روسى و دیارى یا جایزه‌ى نۆبڵ وه‌رگرتگه شماره‌ى ئه‌و قوربانیه‌یله له‌سه‌رده‌م لینین و ستالین وه(66) ملیۆن كه‌س مه‌زه‌نه كردگه ، وه‌لى تاریخنویس ئنگلیزى (كاسرین ماردیل) له دویا كتاوه‌گه‌ى وه‌ناونیشان(مردن و یادگارى له‌ڕوسیا) مه‌زه‌نه‌ى قوربانیه‌یل وه (50) ملیۆن كردگه. ئمجا وه‌گووره‌ى ئه‌و شماره‌یله ك چه‌ن كه‌س و لایه‌نیگ مه‌زه‌نه‌ى كردنه ، ئه‌وه ئه‌ڕامان ده‌ركه‌فیگ ك شماره‌ى قوربانیه‌یل له(50) ملیۆن كه‌س كه‌متر نه‌ویه ، ك یه‌یش كرده‌وه‌ى گه‌وراترین زاڵم له‌جه‌هان نیشان ده‌یگ ك ئه‌ویش (جۆزیف ستالین)ه.
