(نووربه‌خشییه) له‌تاریخ و فه‌لسه‌فه‌ى یارسان
له‌لایه‌ن(محه‌مه‌د كوڕ عه‌بدوڵڵا مووسه‌وى خوه‌راسانى 795 – 869 ك) دانریاگه. میر سه‌ید محه‌مه له‌شوون سه‌ردانیگ ئه‌را شار (هه‌رات) بووگه په‌یڕه‌وكار ریڕه‌و (كبروویه)ك پیره‌گه‌ى ئسحاق خه‌تلانى بویه.
ئسحاق له‌شوون ماوه‌یگ خه‌ویگ دوینیگ و هه‌ر وه‌سه‌به‌ب ئه‌و خه‌وه‌وه نازناو (نووربه‌خش) به‌خشیگه سه‌ید محه‌مه‌د و هه‌ر وه‌ده‌س خوه‌ى به‌ره‌كه‌ت سه‌ید عه‌لى هه‌مه‌دانى خه‌یگه بان شانى.
چوینیه‌تى په‌یوه‌ندى نووربه‌خشییه‌و یارسان له‌دولاوه مایه‌ى مه‌یلیكیشانه، یه‌یش وه‌و مه‌عنا هه‌م له‌دید هویرو ئه‌ڕاى چوینه‌یلیانه‌وه‌و هه‌میش له‌دید وه‌ختى و تاریخیه‌وه. نزیكى و په‌یوه‌ندى (سه‌ید محه‌مه‌د) وه یارسانه‌وه تاڕاده‌یگ بوى ك زوورم له‌یه‌كه‌وده‌ره‌یل و تارخنویسه‌یل بیگانه سه‌ید محه‌مه‌د وه براى شێخ مووساو شێخ عیساى كوڕ باباعه‌لى هه‌مه‌دانى دانه‌ن. وه‌ل ئه‌وه‌یشا قه‌یریگ له‌لیان شێخ عیساى باوگ سوڵتان سه‌هاك به‌رزنجى وه سه‌ید عیسا نووربه‌خشى ناسن. زوورمیانیش سه‌ید محه‌مه‌د به‌گ باوگ خان ئاته‌ش و سه‌ید محه‌مه‌د نووربه‌خش وه یه‌ك كه‌س زانن و هان له‌و باوه‌ڕه ك نووربه‌خشى نازناو ئه‌و كه‌سایه‌تیه بویه.
بیجگه ئه‌وه‌یش كه‌سانیگ باوه‌یادگار و سه‌ید محه‌مه‌د نووربه‌خش هه‌ردوگیان وه یه‌ك كه‌س زانن و نویسانه ك سه‌ید محه‌مه‌د كوڕ سه‌ید عه‌لى كوڕ شێخ مووساس. ئمجا وه‌سه‌به‌ب تیكه‌ڵبوین و یه‌كگرتن (موشه‌عشه‌عییه) و (نوربه‌خشیه) له‌كوومه‌ڵگاى یارسان تائیسه‌یش كه‌سه‌یلیگ هه‌ن ك وه‌ناو بنه‌ماڵه‌ى نووربه‌خشییه‌وه له‌كوومه‌ڵگاى یارسان ژیه‌ن، وه‌هه‌رحاڵ هاتن سه‌ید محه‌مه‌د نووربه‌خش ئه‌را كوردستان، وه‌تایبه‌ت سه‌ردانى ئه‌را ئه‌و ناوچه‌یله ك یارسانه‌یل له‌تى نیشته‌جى بوین، نه‌تویه‌نست بووگه مایه‌ى په‌یوه‌ندى خاس و بته‌و له‌ناونى خه‌ڵك یارسان و مه‌ردم ناوچه‌گه. سه‌ردان سه‌ید محه‌مه‌د ئه‌را كوردستان له‌كووتایى سه‌ده‌ى یه‌كم سه‌ره‌تاى سه‌ده‌ى دویم ڕوى داگه، وه مه‌عناى له‌سه‌رده‌م (شاوه‌یس قولى) ك له‌و سه‌رده‌مه ناوچه‌گه وه‌ته‌واوى یارسانى بویه.
