توركيا مه‌يدانيگ ئه‌را كيشمه‌كيش مليتاريزم و ديموكراسی
توركيا ساڵ (١٩٢٠) له‌لايه‌ن مسته‌فا كه‌مال ئه‌تاتوركه‌وه دامه‌زريا . توركيا وه‌ك پيه‌ڵ ناونی ئاسياو ئۆرپاو ، وه‌سه‌به‌ب زاڵبوينی له‌بان كه‌ناڵه‌يل ده‌ريای سيه خاوه‌ن پايه‌يگ ستراتيجيه له‌ناوچه‌گه .
له‌شوون كيشه‌يگ قويل ئابووری ك ده‌يه‌ها ساڵ ئه‌و وڵاته وه‌خوه‌يه‌وه خه‌ريك كرد ، له‌ساڵ (٢٠٠٢) سه‌ندووق پويل ناوده‌وڵه‌تی ره‌سيه (IMF) ره‌سيه هانای توركياو دی له‌و وه‌خته‌وه پيشكه‌فتن خاسيگ وه‌خوه‌يه‌وه ديه .
توركيا وڵاتيگ فره نه‌ته‌وه‌س ، وه‌لی گرووپ ئه‌تنی تورك له‌ورا حوكم كه‌يگ و ، وه‌گووره‌ی ده‌ستوور ئه‌و وڵاتيشه گشت هاووڵاتييگ توركيا وه‌بی جياوازی وه تورك دريه‌يگه قه‌ڵه‌م و زوان ره‌سمييش له‌تی توركيه . ئمجا وه‌ل ئه‌وه‌يا ك سه‌ران ئه‌نقه‌ره‌و ده‌ستوور ئه‌و وڵاته جه‌خت له‌بان ديموكراتيه‌ت و علمانيه‌ت سستم سياسی وڵاته‌گه‌يان كه‌ن ، وه‌لی ده‌وڵه‌ت توركيا تومه‌تبار كريه‌يگ وه ئه‌وه‌ك ده‌سڵاتيگ نه‌ته‌وه‌گه‌ری ديريگ وهه‌ق نه‌ته‌وه‌و كه‌مينه‌يل جووراوجوور له‌و وڵاته زه‌فت كرياگه ، ئه‌را نموونه‌يش : كيشه‌ی كورد و ئه‌رمه‌ن و مه‌سه‌له‌ی ريگه‌نه‌داين وه وازكردن مه‌دره‌سه‌ی دينی مه‌سيحيه‌يل له‌و وڵاته .
به‌شيگ له ئه‌رمه‌نه‌يل ، توركيا تومه‌تبار كه‌ن وه‌كوشتن زياتر له يه‌ك مليۆن و نيم له ئه‌رمه‌نه‌يل و به‌شيگ له كورده‌يليش باس له وجوود سياسه‌ت تاواننه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌يی ئه‌نقه‌ره كه‌ن له‌وه‌رانوه‌ر خوه‌يان . سوپای وه‌هيز توركيا ك خوه‌ی وه مقه‌يه‌تيكه‌ر سستم علمانی وڵات زانيگ گوزه‌يشت دريژيگ ديريگ له ده‌خاڵه‌تكردن له كاروبار سياسی ، وه‌لی له‌ی ساڵه‌يل دوياخره ك هه‌وڵه‌يل توركيا ئه‌را چگن وه‌ناو يه‌كێتی ئۆرپا زياتره‌و بوی وجوود سوپا له‌ژيان سياسی توركيا كه‌متره‌و بوی و ئه‌و ده‌خاڵه‌تيشه له‌سياسه‌ت مه‌رزداره‌و بويه ، وه‌لی وه‌ل ئه‌وه‌يشا له‌وه‌خت هه‌ڵوژاردنه‌يل ساڵ (٢٠٠٧) وه قويله‌وبوين كيشمه‌كيش ناونی علمانيه‌يل و پارت داد و گه‌شه‌وه‌پيداين ك وه ئسلامگه‌ری تومه‌تبار كريا ، سوپا گومان خسته بان حكوومه‌ت له‌باوه‌ت پابه‌ندبوينی وه بنه‌مايه‌يل علمانيه‌ت و هه‌ڕه‌شه‌يش كرد ده‌س بخه‌يگه كاروبار سياسی وڵات ئه‌گه‌ر سستم علمانی توركيا بكه‌فيگه مه‌ترسی . وه‌ل ئه‌وه‌يشا پارت دادوگه‌شه ك ئيسه خاوه‌ن ده‌سڵاته له‌توركيا وه‌رده‌وامه له كيشمه‌كيشه‌يل وه‌ل سوپايا .
حكوومه‌ت توركيا تويه‌نست ئه‌را يه‌كمجار له‌تاريخ وڵاته‌گه‌ی شماره‌يگ له جه‌نراڵ و ئه‌فسه‌ر ئيسه‌و ئه‌وسای سوپای توركيا وه مه‌هانه‌ی ده‌سوه‌رداين له‌كاروبار حكوومه‌ت و هه‌وڵداين ئه‌را كوده‌تا يا ئنقلاب په‌لكيش دادگا بكه‌يگ . توركيا ته‌نيا ٨% خاك وڵاته‌گه‌ی ها له‌ئۆرپاو ئه‌و باقی نيشتمانيه‌گه‌ی رووژهه‌ڵاتيه . وه‌ل ئه‌وه‌يشا توركيا زياتر له‌ده‌يه‌ها ساڵه ئه‌ندام ناتۆس ك هاوپه‌يمانيگ خوه‌رئاواس .
