كووچ زووره‌ملى ديائوكۆ وه سورياو شوڕش خارخار
هناى ك ديار بوى ك پادشاى ماننا ك خوه‌ى فه‌رمانبه‌ر ئاشووره‌يل بويه‌و ناتوانێ پشتێوان و پيه‌رێزه ده‌وڵه‌ت ديائوكۆ بوود. ره‌وسا يه‌كم پادشايى ئورارتۆر له رێ په‌يكه‌يل خوه‌يه‌و ئه‌ى باوه‌ته هاورده گووش ديائوكۆا.
ره‌وسا له ئه‌و سه‌رده‌مه له دژ ئولۆسۆنۆ شاى ماننا ده‌س دا وه ئه‌نجام دان كار جه‌نگى و يه بويه ك ئه‌را مختدان و ئنتقامێ له وه‌راێوه‌ر لايه‌نگرى كردن له ئولۆسۆنۆ له ده‌وڵه‌ت ئاشوور.
ساڵنامه‌يل سارگۆن دويم، ئێژن: ره‌وسا له ساڵ 715 وه‌رجله زايين، 22 قه‌ڵاى ماننا گرتيه‌و، گاڵ وهانگ ديائوكۆ دايه ك له ماننا جياو بوى، ته‌نانه‌ت ديائوكۆ كوڕه‌ى خوه‌ى چوى گره‌و نۆينه‌ر خوه‌ى له لاى ره‌وسا پادشاى ئۆرارتۆ كل كرديه.
سارگۆن دويم هه له‌و ساڵه نه‌ته‌نيا قه‌ڵايل خوه‌ى سه‌نه‌و، به‌ڵكۆ وه شێوه‌ى راس دايه‌ى وه ده‌م ئاشووره‌و. ئمجا دژ وه دياكۆ وسان و خوه‌ى و خانه‌واده‌ى وه ديلى گرتو وه كووچ زوره‌ملى كلێ كرد ئه‌را هامات(حه‌مات) له سوريا.
سارگۆن ئمجا وه مه‌به‌س رويوه‌روى بوين وه‌ل هێز ئوراراتۆ، هێرش خوه‌ى وه به‌ش دويايى قزڵ ئوزن وه‌رده‌وامى داو چيه‌و ناو ئانديا.
ئه‌ى جيه له ژێرده‌سڵات كه‌سێ وه ناو(ته‌لۆسينا) بوى ك له ساڵ 719 وه‌رجله زايينى چوى هاوه‌په‌يما ره‌وسا وه هساو هاوريايه. ئمجا وه هاوده‌سى باگداتۆ فه‌رمانڕه‌واى(ئه‌وئيش ديش)و مه‌تاتى فه‌رمانڕه‌واى(زيكه‌رتۆ) له گه‌له كۆمه‌ى كوشتن ئازا كوڕ پادشاى ماننا به‌شدارى كرديه.
سارگۆن دويم له‌ى ناوچه 4200 ديل و ژماره‌ى فره‌ى په‌سو پوڵه خسه ده‌س خوه‌ى.
له‌و وه‌خته ك شوڕش گه‌وراى له ويلايه‌ت(خارخار) ك تازه كه‌فتويده ژێر فه‌رمانبردنيان، رويدا.
شوڕش ناوبرياى له هساو كار فدراسيۆن تايفه‌يل ماد بوى و شايد يه ك له ئه‌لى په‌ى وه شوڕشكه‌ره‌يل ميه‌ت ره‌سيه‌و ئمجا ئه‌ى شوڕشه ولايه‌ته‌يل هاوسا له‌وانه به‌يت هه‌مبان و نامار گرتيه‌سه‌و وه‌ر.
سارگۆن دويم له ناوچه‌يل به‌يت سانگى بۆتۆ، ئه‌ورۆياكا، سه‌يگريس و ساپاردا چوى شوڕشكه‌ره‌يل ناو برديه.
سه‌ربازه‌يل ئاشوور دژ وه شوڕشكه‌ره‌يل ده‌س وه كاره‌و بوين و تويه‌نستن چه‌ن قه‌ڵا له سه‌رزه‌مين ره‌وده‌ك بان وخوار داگير بكه‌ن. له‌وانه چوارقه‌ڵا كه‌يششكه‌لو، كه‌يندائو، ئانزارى و به‌يت باگاى بوى ك وه ده‌س سه‌ربازه‌يل ئاشوورى داگير كريا.
وه شێوه‌ى ك له ساڵنامه‌يل وتيايه، قه‌ڵاى خارخار وه مه‌به‌س رام و ئارامه‌و كردن و فه‌رمانبه‌رى ماده‌يل بته‌وه‌يه‌و كردنه. له ويڵايه‌ت به‌يت هه‌مبان قڵاى كه‌ى ميرا كه‌فته ده‌س ئاشووريه‌يل و فێشر له 2530 كه‌س چوى ديل وه‌رد خوه‌يان بردن.
وه‌لى سارگۆن نه‌تويه‌نست سه‌رزه‌مينه‌يل ك داگير كرد، چوى ئه‌و دوياى ويلايه‌ته‌يل تر بخاده ژێرفه‌رمان خوه‌ى. ئمجا فه‌رمانڕه‌وايه‌يل خۆزماڵى هه له ويلايه‌ته‌يل خوه‌يان مه‌نان و ته‌نيا وه دان باج و خه‌رج ساڵانه له چوارچوو ده‌سڵات ئاشووريه‌يل مه‌نن.
ره‌قنه‌ى ته‌مام ئاشووريه‌يل ته‌نيا له جيه‌يلێ بوى ك قه‌ڵايل وان چه‌ودێريان كريا ك مه‌ردمێ له جيه‌يل خوه‌يان هاورديون ئه‌را ئه‌ى جيه‌يله‌و نيشته‌جى و له وڵاته‌يل تر وه تايبه‌ت له سورياو فه‌له‌ستين نيشته‌جيان كرديون.
وه‌لى ده‌يشت له‌ى ئه‌ى جيه‌يله، مه‌ردم مادو گۆتى ها له ژێر فه‌رمان فه‌رمانڕه‌وايل خوه‌يان يا سه‌رۆك تايفه‌يل خوه‌يان بوين.
له سه‌ره‌تاى سه‌ده‌ى هه‌فتم وه‌رجله زايين له سه‌رزه‌مين ماد فێشتر له په‌نج ويلايه‌ت ئاشوورى بويه‌سان.
يه‌كێ له ويلايه‌ته‌يل تازه‌ى ئاشووريه، ساپاردا بويه ك وه‌رجله يه به‌شێ له خارخار بويه‌و دو ويلايه‌ت تر ماداى و به‌يت كاريش بوينه ك يا له ويلايه‌ت خارخار يا له كيشه‌سو داوڕيانه.
ماداى هه ئه‌و سه‌رزه‌مين وه‌رجله يه ديائوكۆ له باشوورناوه‌ين ئيسه‌و به‌يت كارى(ماڵ كووچوه‌ره‌يل) له ناوچه‌ى هه‌مه‌دان ئيسه بويه.
له نويسريايل ئاشوورى وه رووشنى زانيه‌يد ك پايه‌ى هێز ئاشووريه‌يل له‌ى ويلايه‌ته فره سس بويه‌و ناچار بوينه ئه‌را پاراستن خوه‌يان هه‌ميشه چه‌ك وه ده‌س بوون./ش
