زووان مادى له‌ مێژوو كوينه‌و ئه‌ياد

زووان مادى له‌ مێژوو كوينه‌و ئه‌ياد
2012-03-27T14:55:39+00:00
سروده‌يل دينى، فه‌رمانه‌يل ئايينى و ناوه‌ڕۆكێگ مێژوويه‌ ك شانامه‌ى فرده‌وسى يه‌ ئه‌خاده‌ ده‌يشت، ته‌مام باوه‌ته‌يل مێژوويى ئه‌ى كتاوه‌ له‌ كه‌يۆمه‌رس تا سه‌رده‌م گه‌شتاسب شا وه‌ يه‌ك په‌يوه‌ندى ئه‌دا. پادشايى ئه‌په‌رداته‌(پێشينيه‌يل)، گه‌وه‌يل(كه‌يانيه‌يل) و سه‌رده‌م هه‌فت خودايى چوى: ئه‌ژديهاك(زۆهاك)و  فراسياك تۆر(ئه‌فراسياو) تورك تا وه‌ دى هاتن زه‌رده‌شت سپيته‌مان وه‌ گشتى ئه‌رامان وتيه‌.

له‌ ئه‌ى داستانه‌يل يه‌ ئه‌ره‌سنێد ك به‌ن په‌يوه‌نديه‌يل سياسى و جه‌مگايى و ئه‌ده‌بى ئيران هويچ وه‌خت نه‌وڕيايه‌و زووان له‌ى وڵاته‌يش چوى كوينه‌ترين زووانه‌يل مێژوويى يا وه‌رجله‌ مێژوو په‌يوه‌ندى ديرێدو گاته‌يل يا گاسه‌يل زه‌رده‌شتيش نموونه‌ى له‌ كوينه‌ترين ئه‌ى زووانه‌يله‌سه‌.

وه‌لى وه‌گ له‌ مێژوو ئيران كوينه‌و رۆم و نويسريايل بزمارى سه‌مگ و مێژوو مه‌ردمه‌يل تر هاوسا ديار ئه‌دێ، سه‌رده‌م مێژوو ئيران له‌ مه‌ردم ماد ك يونانيه‌يل وه‌پيان وتنه‌(مه‌دى) و له‌ زووان ده‌رى ماى يا مانگه‌، ده‌س وه‌پێ ناكا. ئه‌وه‌گ دياره‌ زووان مه‌ردم ماد يا مانگ زووانێ بويه‌ ك زووان هه‌خامه‌نشيه‌يل فره‌ وه‌پێ نزيكه‌و جياوازى ئه‌وقه‌ره‌ى وه‌ليا نياشتيه‌.

هه‌ ئيچنه‌ ك كۆرش و داريۆش و كه‌سه‌يل تر له‌ خه‌شته‌يل نويسرياى خوه‌يان وه‌ سێ زووان فارسى، ئاشوورى و ئيلامى نويسانه‌، ئه‌گه‌ر زووان مادى جيا له‌ زووان خوه‌يان بوياتاد له‌ لاى ئه‌ى سێ زووانه،‌ زووان مادى نان تا به‌ش فره‌ى له‌ مه‌ردم وڵاته‌گه‌يان له‌ فامستن ئه‌ى نويسريايله‌ بێ به‌ش نه‌ون.

هه‌ر ئه‌را يه‌، ئه‌وه‌گ دياره‌ زووان مادى هه‌ ئه‌و زووانه‌سه‌ ك وه‌پێ وتنه‌ فارسى كوينه‌ يا نزيكه‌ وه‌پێ و فارسى زاراوه‌ى له‌ى زووانه‌ بويه‌. ناو پادشايل ماد چوى: فرا ئۆه‌رت، خه‌شسه‌ريت، فه‌ڕوه‌ره‌تيش، هووه‌خشته‌سره‌، ئاستاياك – ئاژيده‌هاك، ئه‌رتى سس- ئه‌رته‌ يه‌س – ئه‌رته‌ كاس ئا وه‌ ئه‌رته‌ ده‌س وه‌ پيان كريه‌يدو ئسپاداو سپا يا سوپا له‌ ئه‌ى دو زووانه‌ ده‌ر كه‌فێد.

هه‌ره‌دۆت له‌ دايه‌ى كۆرش ياد ئه‌كاو ئێژێ: ناو دايه‌ى كۆرش سپاكوو بويه‌و ئمجا يه‌يشه‌ ئويشێ، سپاكوو له‌ زووان مادى وه‌ ماناى سه‌گ مايه‌سه‌(ده‌ڵ)، دياره‌ ك ناو سه‌گ سپاك بويه‌، وه‌لى وه‌ل زياده‌و كردن واو وه‌پێ، ئه‌دێ وه‌ دايه‌و ئه‌را ميهربانى كردن چوى بانوو هاوردنه‌سه‌ى.

يه‌كێگ له‌ پياوه‌يل گه‌پ ئه‌و سه‌رده‌ميشه‌ ناوێ سپاك بويه‌ ك ئه‌ى ده‌سه‌واژه‌ ئه‌را نێر وه‌ كار هاوردنه‌.

بڕێگ له‌ زانايه‌يل هان بان ئه‌ى باوه‌ڕه‌ ك گاسه‌يل يا گاته‌يل زه‌رده‌شت وه‌ زووان ماديه‌، بڕێگيش هانه‌ سه‌ر يه‌گ زووان كوردى ك  يه‌كێگ له‌ په‌له‌يل زووان ئيرانيه‌، دويامه‌نه‌ێگ له‌ زووان ماده‌. وه‌لى وه‌ گشتى تا ئيرنگه‌، هێمان چشتێگ يا خشتێگ نويسرياى چوى به‌ڵگه‌ له‌ مه‌ردم ماد ئه‌و ده‌س نه‌كه‌فتيه‌و ناتويه‌نيم له‌يه‌ فێشتر له‌ بانيان بێژێمن، مه‌گه‌ر له‌ يه‌ ئه‌ودويا چشتێگ له‌ليان بوينريه‌يده‌و تا زانيارى فێشترێ له‌ بان زووانيان ئه‌را ئيمه‌ ئاشكرا بكا./ش

 

Shafaq Live
Shafaq Live