ئه‌خڵاق ئايينی بابليه‌يل
وه سه‌ريه‌يشه‌و، ئه‌وچنه ك دياره، ئايين له ئاخره‌يل سه‌رده‌م بابل له چينه‌يل بان مه‌ردم كارگه‌ری نياشتيه، چ له بابل پڕ له فسادو پێسی(ئه‌ڵبه‌ت يه له‌چه‌و دوژمنه‌يليان) ك چوی كه‌نێگ له زوور و سته‌م ئه‌يرنه زووان، نموونه‌ێ فره گه‌ن له بێ ئه‌خڵاقی و مه‌يل جنسی له دنيای كوينه بويه. ته‌نانه‌ت ئسكه‌نده‌ريش ك تا ده‌م مردن ده‌س له خواردن مه‌ی ئه‌ڵنه‌گرتيه، له ئه‌خڵاقێگ له ناونی مه‌ردم بابل باو بويه، ئه‌ڵاجه‌وی هاتيه!.
زينگ ترين ره‌سم و ئادابيان ك له چه‌و بێگانه‌يل وه‌خت هاتن وه ناو بابل ك مه‌يليان وه‌ره‌و لای خوه‌ی كيشايه، ئه‌وه‌سه ك هه‌ره‌دۆت ئيچنه وه‌سفێ ئه‌كا:
ئه‌را هه‌ر ژن بابلی واجبه ك له درێژی ژيان خوه‌ی، يه‌ك جار بچووده په‌ره‌ستگای زۆهره(ڤنۆس) بنيشێدو وه‌ل پياو بێگانه‌ی په‌يوه‌ندی جنسی داشتوود. بڕێگ له ژنه‌يل هه‌سن ك له بان ئه‌و كبر و كه‌شخه بوينه ك به‌هردارن، له يه ئاريان ديای ك وه‌ل ژنه‌يل تر تێكه‌ڵ بوون، هه ئه‌را يه‌يشه وه‌ل عه‌ربانه‌ێگ ده‌ر به‌سيای ئه‌يان ئه‌را په‌ره‌ستگاو وه‌ل كنيزه‌يل و خزمه‌تكاره‌يل جياوه‌جيای خوه‌يان له‌وه‌ر نيشن.
ئه‌و رێ ك فێشتر ژنه‌يل ئه‌را ئه‌ی كار ئه‌گرنه‌وه‌ر، ئيچنه‌سه: له په‌ره‌ستگا ئه‌نيشن و تاجێگ له به‌ن نه‌نه‌و سه‌رخوه‌يان، گرووپێگ هه‌ميشه تيه‌نه‌و ناو و گرووپ تر له په‌ره‌ستگا ئه‌چنه‌و ده‌يشت. رێگ هه‌سه ك چوی خه‌تێ راس ئه‌چێ ئه‌وه‌رگ ژنه‌يل له‌تێ نيشتنه، له‌ی رێه بێگانه‌يل ئه‌يان و ئه‌چن تا هه‌ر ژنێگ باب مه‌يل خوه‌يان بوود ئه‌ڵوژنن.
دويای وه‌گ ژنێگ وه ئه‌ی جووره له په‌ره‌ستگا ئه‌نيشێ، هه‌ق وه نه‌يرێد بچووده‌و ده‌يشت مه‌گه‌ر ئه‌و وه‌خته ك پياو بێگانه‌ی پارچه‌ێ نقره بخاده داوه‌نێ تا بخوازێد له ده‌يشت له په‌ره‌ستگا وه‌ليا په‌يوه‌ندی جنسی بكا.
وه پياوه‌ێگ ئه‌ی پارچه نقره ئه‌خاده داوه‌ن ژنه، واجبه ك هه له‌و وه‌خته بێژێد: له خوداژن(ميليتا) ئه‌خوازم تا ره‌حمه‌ت خوه‌ی ئه‌رام بخاده خوار(ئاشوريه‌يل ڤنۆس وه ناو ميليتا ناوێ نانه‌و وه زووان ئه‌يرنه).
ئه‌ی پارچه نقره، هه‌رچه‌نيش بويچگ بوود، ژنه‌گه هه‌ق ئه‌وه‌ی نيه قه‌بوڵێ نه‌كا، چوين ك ئه‌ی پارچه نقره فره موباره‌ك و پيرۆزه. ئه‌و ژنه ك له ناو په‌ره‌ستگا هه‌ر ئه‌وجووره‌گ له بان هاورديم نيشتيه، وه‌ل كه‌فتن پارچه نقره وه‌داوه‌نێ، ئه‌كفيده‌و رێ و هه‌ق قه‌بوڵ نه‌كردنيش نيه‌و دويای وه‌گ وه‌ل پياو خاوه‌ن نقره خه‌فت و ئه‌و واجبه‌گ خودايڵێ ئه‌رای نانه وه‌جی هاورد، ئمجا ئه‌وسا ئه‌را ماڵ خوه‌ی ئه‌چێد.
ئه‌و ژنه‌يله‌گ جه‌سه‌ی رێكوپێك و ره‌ينی ديرن زوی له په‌ره‌ستگا ده‌ر ئه‌چن و ئه‌را ماڵ خوه‌يان چن، وه‌لی وانه‌گ ئه‌چنه نين و به‌دئه‌ژمن، ئه‌دێ وه مه‌مه‌ر نواگرێگ ئه‌را وه‌جی هاوردن ئه‌و قه‌رز قانوون ئايينه ك نرياسه مليان. فره ژنه‌يليش هه‌سن ك سێ يا چوارساڵ له ناو ئه‌ی په‌ره‌ستگا چه‌وه‌ڕێن تا سه‌ره‌يان بايدو ئه‌ی واجب ئايينيه ك ها مليان وه‌جی بارنه‌ی.
يونانيه‌يل هه‌ردو مه‌ردم ئاشورو بابل هه ئاشوری ناو ئه‌يرن و ميليتايش يه‌كێگ له روخساره‌يل عه‌شتار بويه.
چ چشتێگ مه‌مه‌ر په‌يا بوين ئيچنه ره‌سمێگ ئه‌ڵاجه‌ويه؟ ئايا يه پاشمه‌نه‌ی له شيوه‌ی هاوبه‌شی جنسی له كوينه بويه ك هه‌روه‌يجووره مايه‌سه‌ی!؟ ئمجا زاوای ئاينده‌ی له شه‌و سوير خوه‌ی وه‌ل ژنگێا رويوه‌رو ئه‌دێ ك وه‌رجله خوه‌ی له هاوش پياو بێگانه‌ی بويه!. يا يه‌گ سه‌رچه‌وه‌ی ئه‌را رخ چين زاوا له وه بويه ك وه كار حه‌رامێگ چوين خوين رشنان له‌و شه‌وه بترسيه‌يد؟ يا يه‌گ ئه‌ی كاره ئه‌را وه بويه ك ژنه‌يل وه‌ل ره‌سم و ئاداب هاوسه‌رگيری، ئه‌را شوی كردن ئاماده بوون؟(هه ئه‌وچنه ك له ناو بڕێگ له هووزه‌يل ئوستراليا ئيسه‌يش ئه‌ی جووره ره‌سمێگ هه‌سه).
ئه‌ڵبه‌ت ئيچنه ژنه‌يل ناده‌ێ چوی ژن خراو گه‌نه‌كار ناويان برد. وه‌ل جووره‌يل پێشه‌یی جنسی ژنه‌يل ك كاريان ئه‌و بويه وه‌ل پياوه‌يل په‌يوه‌ندی جنسی داشتوون له نزيكی ئه‌ی په‌ره‌ستگايله بوينه‌و له‌رێ ئه‌ی پێشه‌يشه ژيان خوه‌يان ئه‌وسه‌ر بردنه. بڕێگ له‌ليانيش توانستنه له‌ی رێه‌و سامان فره‌ێگ كۆوه‌و بكه‌ن.
زه‌نای ئايينی له خوه‌رئاوای ئاسيا بويسه‌ی، ئه‌ی جووره ژنه‌يل زه‌ناكارێگ له ناو به‌نی ئسراييليش بوينه‌و له فرۆگياو فينيقيا‌و سورياو جيه‌يل تريش ژيان كردنه، له ليدی و قۆبرس، دويته‌يل قه‌راز ناوماڵه‌ی خوه‌يان ئه‌را وه‌خت شوی كردن له ئه‌ی رێه وه‌ده‌س هاوردنه.
يادگرتن زه‌نای پيرۆز له بابل باوه بويه تا يه‌گ له نزيكه‌يل ساڵ ٣٢٥ زايين، قۆسته‌نته‌ين قه‌يه‌خای ئه‌كا. له پارالل وه‌ل ئه‌ی جووره زه‌نای ئايينێگ، ژنه‌يل گه‌نه‌كار له مه‌يخانه‌يل خوه‌يان وه‌رێوه‌بردنه‌و وه فسادو گه‌نه‌كاری خوه‌يان سه‌رگه‌رم بوينه.
وه گشتی بابليه‌يل په‌يوه‌ندی وه‌رجله هاوسه‌رگيری تا ئاست فره‌ێگ وه روا زانسنه‌سه‌ی. ژنه‌يل و پياوه‌يل تويه‌نستنه وه‌رجله يه‌گ هاوسه‌رگيری بكه‌ن، وه ئازادی ته‌مامه‌و په‌يوه‌ندی جنسی وه‌ل يه‌كا داشتون، يه‌يشه له راسی خوه‌ی، جوورێگ دپه‌يكه‌وكردن و ئاماده‌بوين ئه‌را هاوسه‌رگيری وه‌هساو هاوردنه‌سه‌ی. هه‌روه‌ختيش يه‌كێگ له هه‌ردولا بخوازيان، ئه‌ی په‌يوه‌نديه بڕينه. وه‌لی ئه‌و ژنه‌يله ك وه ئيچنه شيوه‌ێگ ژيان كردنه‌س، هه‌وه‌جه وه يه داشتنه ك چشتێگ چوی دانه‌ی زه‌يتون يا سان يا كوزيه‌ی ره‌نگ كريای وه‌ليان بوياتاد تا دياروود دڵدارێگ ديرن.
له ناو بڕێگ له خشته‌يل نويسريای بابلی ئيچنه ده‌رئه‌كفيد ك مه‌ردم بابل شعرئويش بوينه‌و شعره‌يل ئاشقانه وتنه. وه‌لی ئيرنگه بێجگه له يه‌ك خه‌ت شعر، چشت تره‌ك نه‌كه‌فتيه‌سه ده‌س. چوی يه: دڵدار من نويره يا دڵم من پڕه له خوه‌شی و گورانيه.
نامه‌ێگ له ساڵ ٢١٠٠ وه‌رجله زايين مه‌نيه ك شيوه‌ی نويسانن ئه‌ی نامه وه‌ل شيوه نويسانن نامه‌يل ناپلئون يه‌كم وه ژۆزڤين ئه‌منێد: به‌به‌گه‌گه به‌و... ئوميد ديرم ك شمش و مه‌ردۆك، ته‌ندورستی ئه‌به‌دی وه‌پيێد پێشكه بكه‌ن... م كل كريای ئه‌را پاراستن ته‌ندروستی ت كل ئه‌كه‌م، م خه‌وه‌ردار بكه تا بزانم حاڵد چوينه. ره‌سيمه‌سه بابل، وه‌لی له‌يره نيه‌وينمه‌د، له‌ی باوه‌ته‌و فره‌خه‌مبارم.
باوگه‌يل و داڵگه‌يل، هه‌وجه‌يل قانوونی هاوسه‌رگيری مناڵه‌يل خوه‌يان ئاماده كردنه، له‌ی ناوه‌يشه پێشكه‌شی و خه‌ڵاته‌يليگيش ئه‌دريه‌يد. ئه‌ی جووره كارێگ، بێ شك كردن له‌سه‌رێ، فۆرمێگ له هاوسه‌رگيری كوينه بويه ك ژن و ژنخواز وه‌ل فروشان و سه‌نن ئه‌نجام گرتيه‌س.
زاوا خه‌ڵاتێگ به‌هادار پێشكه‌ش كردگه‌س وه باوگ ئه‌و دويه‌ته ك تواستيه بخوازيده‌ی، ئمجا هاوه‌ختيش چه‌و وه يه داشتيه تا باوگ دويه‌ته‌يش، قه‌راز فره‌ی چوی ناوماڵه به‌يگه دويه‌ته‌ی، وه‌يجووره‌يشه وه خاسی ديار نيه ك كام يه‌ك له ژن و پياوه له‌ی مامڵه سه‌نيانه.
وه‌سه‌ر يه‌يشه‌و، جارجارێگ رويدايه ك هاوسه‌رگيری هه چوی مامڵه‌ی بويه. ئه‌را نموونه: شمش نه‌زير چوی به‌های دويته‌ی خوه‌ی، ده شه‌كڵ(پويل باو ئه‌و وه‌خته) سه‌نيه. قسيه‌ی هه‌ره‌دۆت له‌ی باوه‌ته‌و ئيچنه‌س: ئه‌و كه‌سه‌يله ك دويه‌ت ئه‌را شوی كردن داشتنه، هه‌ر ساڵ جارێگ ئه‌وان ئه‌را جی هاوردنه ك پياوه‌يل فره‌ی له‌وره جه‌مه‌و بوينه. ده‌ڵاڵێگ يه‌ك وه يه‌ك ئه‌وانه ناسنێدو وه‌سفيان ئه‌كاو يه‌ك له دويای يه‌ك فروشيدان. يه‌كمجار، ره‌ينترين ئه‌و دويه‌ته‌يله فروشێدو به‌های فره‌ێگيش له‌وه‌رايوه‌ر ئه‌سنێد، ئمجا گه‌ی ئه‌ياد وه دويته‌يل تر ك ره‌ينی كه‌متر ديرن، وه‌لی هه‌ريه‌ك له ئه‌ی دويته‌يله وه مه‌رج شوی كردن و هاوسه‌ربوين فروشيدان... ئيچنه ره‌سم فره خاسێگ دی ئيسه نه‌مه‌نيه.
وه‌ل بوين ئه‌ی ره‌سمه‌و ئادبه‌و، كارێگ ئه‌ڵاجه‌وی له بابل بويه، ك بايه‌س بويشيه‌يد. له باوه‌ت به‌س زانستن و مه‌نن يه‌ك پياوه وه‌ل يه‌ك ژن، پاكی و وه‌فاداشتن، هاوسه‌رگيری ئه‌وانه له‌يه‌گ ئيسه له ناو مه‌سيحه‌يه‌يل باوه ده‌س كه‌مێگ نياشتيه.
ئازادی فره‌وڵا وه‌رجله هاوسه‌رگيری، فه‌رمان بردن له وه‌فاداری سه‌خت دويای هاوسه‌ر‌گيريه ك شوون خوه‌ی هاورديه. ئه‌گه‌ر ژنێگ زه‌نا بكردا، قانوون ئه‌وچنه بوی ك ئه‌ی ژنه وه‌ل ئه‌و پياوه‌و ك وه‌ليا په‌يوه‌ندی داشتيه، ئه‌خه‌نكانن. ئه‌گه‌ر شوی ژنه، دڵێ ئه‌را بسزياد، ژنه وه نيمه‌رويت بوين له ناو كويچه‌يل و شه‌قام وڵێ كردنه.
حه‌مۆرابی له‌ی باوه‌ت له قه‌يسه‌ريش ئه‌و بانتر چيه، له يه‌كێگ له مادده‌يل قانوون خوه‌ی ئه‌يچنه ئيژێ: ئه‌گه‌ر ژنێگ كلگ نيشان بكرياد ك وه‌ل پياوه‌ێگ خه‌فتيه‌و له ناو يه‌ك شه‌وخه‌ف بوينه، وه ئه‌و ژنه واجبه ك ئه‌را پاراستن شه‌ره‌ف و ئابروی شويه‌گه‌ی، خوه‌ی بخاده ناو ئه‌و چه‌م.
شايه‌د مه‌به‌س له ئه‌ی قانوون ئه‌وه بوود ك دی چاوڕاوێگ له ناو مه‌ردم بڵاوه‌و نه‌كريه‌يد.
پياو ئه‌توانێد خوه‌ی ژنه‌ی ته‌ڵاق به‌يدو ته‌نيا كارێگيش ئه‌كرد ئه‌وه بويه، قه‌رازه‌يل ناوماڵێگ وه‌ل خوه‌يا له ماڵ باوگێ هاورديه، هه‌ڵه‌گه‌ردنێگ وه‌پێ، وه پێ بويشێد: ت دی ژن م نيد.
وه‌لی ئه‌گه‌ر ژنێگ وه شوی خوه‌ی بوتياد ت دی شوی م نيد: واجب بويه ك وه خنكان خوه‌ی له ناو ئاو، خوه‌ی له‌ناو بوه‌يد. نه‌زوكی، زه‌ناكردن، نه‌سازين وه‌ل شوی، گه‌ن ئداره كردن ماڵ، گشتيان له ئه‌و چشته‌يله بوينه ك وه‌ئه‌ساس قانوون ته‌ڵاق ژن ره‌وا ئه‌زانێد.
ئه‌گه‌ر ژنێگ له كار پاراستن ماڵ خوه‌ی كه‌مته‌رخه‌م بودو گه‌شته‌ڵی و ده‌وره‌گه‌ردی بكاو له كاره‌يل ماڵ خوه‌ی بدزيده‌و م‌قه‌يه‌دی له مناڵه‌يل خوه‌ی نه‌كا، ئه‌و ژنه ئه‌خريا ناو ئاو.
له وه‌رايوه‌ر ئه‌ی گه‌پی و سه‌ختی قانوونه، ئه‌گه‌ر ژنێگ بتويه‌نستاد يه بسڵمنێد ك وه شويگه وه‌فادار بويه، وه‌لی شويه‌گه‌ی له هه‌قێ سه‌ختی كرديه، ئه‌ڵبه‌ت ك ژن ته‌ڵاق نه‌سنياد، وه‌لی ئه‌ی هه‌قه داشتيه تا ماڵ شويه‌گه‌ی وه‌جی بيلێد. له ئيچنه حاڵه‌تێگ وه‌ل قه‌رازناوماڵه‌ی خوه‌ياو هه‌رچێ دويای وه‌يشه وه‌ده‌س هاورديه وهن خوه‌ين، ئه‌چووده‌و ئه‌را ماڵ باوگ و داڵگ خوه‌ی( ژنه‌يل به‌ريتانی تا ئاخره‌يل سه‌ده‌ی ١٩ زايينی ئيچنه هه‌قێگ نياشتنه‌س).
ئه‌گه‌ر پياوێگ ئه‌را كار يا جه‌نگ، ماوه‌ی فره‌ی له ژنه خوه‌ی دوير بمنياتادو ئه‌را ژنه‌ی هويچ وه‌جی نه‌يشتايد ك ژنه‌ی بتوانێد ژيان خوه‌ی وه‌پێ بوه‌يده‌وسه‌ر، ئه‌و ژنه هه‌ق داشتيه ك وه‌ل پياو تر بوه‌يده‌و سه‌ر. ئه‌ی كاريشه وه شيوه‌ی قانوونی نوا له‌و نه‌گرتيه ك چوين شويه‌گه‌ی ك نيه‌سه‌ی، وه‌ختی هاته‌و له‌نوو ژيان خوه‌ی وه‌ليا وه‌رده‌وام بكا.
وه‌گشتی حاڵ ژنه‌يل له بابل خراوتر له حاڵ ژنه‌يل له مسر و حاڵێگ ژنه‌يل رۆمی دويای وان داشتنه، بويه. وه‌لی حاڵ ژنه‌يل له يونان كوينه يا له ئورووپای سه‌ده‌ی ناوراس گه‌ن تر نه‌ويه. چوين ك ره‌سم ئه‌وان ئيچنه بويه ك ژن ئه‌ركه‌يل جياجيای چوی مناڵ هاوردن و په‌روه‌رده‌كردن و ئاوهاوردن له چه‌م يا ئاوكێشان له بيرئاو و ئاسياو هه‌ڕين گه‌نم و نان دروس كردن و به‌ن ره‌سين و دويرانن و پاكه‌و‌كردن ماڵ ئه‌نجام دايه.
له روی ناچاری ئه‌ی ئازاديه دروسكرياس تا جوی پياوه‌يل له ناو كويچه‌و بازاره‌يل هاتوچوو بكا. ژنه‌يل توانستنه بوونه ماڵك و له‌داهاته‌يل تايبه‌ت وه‌خوه‌يان كه‌ڵك بگرن و بسێنن و بفرووشن و ميرات بوه‌ن و ئه‌را دويامه‌نه‌يل خوه‌يانيش ميرات وه‌جی بيلن.
بڕێگ له ژنه‌يليش دوكاندار بوينه‌و ئه‌را بازرگانی له دوكان نيشتنه، ژماره كه‌مێگ له ژنه‌يليش پێشه‌ی سگنتری ئه‌را خوه‌يان ئه‌ڵوژاننه. يه خوه‌ی ئه‌ره‌سنێد ك دويه‌ته‌يل چوی كوڕه‌يل په‌روه‌رده‌ی مه‌دره‌سه دينه. وه‌لی ره‌سم باو له ناو مه‌ردم سامی نژاد ك ده‌سڵات فره‌ترو بێ سنوور وه گه‌وراترين پياو خێزان داگه، له هه‌ر هوير ده‌سڵات داشتن داڵگ و داڵگ شايی ك له مێژوو كوينه مزۆپۆتاميا وه‌جيه‌و مه‌نيه، نواگرتيه.
يه‌كێگ له ره‌سمه‌يل باو له ناو چين سه‌رده‌س له جه‌مگا په‌روه‌رده ئه‌كريا، شايه‌د هه ئه‌و ره‌سمه سه‌ره‌تای ئه‌را وه‌دی هاتن چادر و حجاب له ناو موسه‌ڵمانه‌يل و هنديه‌يل بويه. يه بوی ك ئه‌را ژنه‌يل له‌ماڵ خوه‌يان جی خاس و لاژنانێگ دروس كردنه‌و وه‌ختێگ ژنه‌يل له‌ماڵ چينه‌سه‌و ده‌يشت، نه‌وكه‌ره‌يل و خزمه‌ت كاره‌يل خوه‌يان وه‌ليانا بوينه.
له چينه‌يل خاوار جه‌مگا، ژن ته‌نيا وه‌سيله‌ی ئه‌را هاوردن مناڵ وه هساو هاتيه، ئه‌گه‌ريش قه‌رزا ناوماڵه نياشتاد، رێز و قه‌درێ له كه‌نزێگ كه‌م تر بويه. له ئايين عه‌شتار ئه‌را ژن و داڵگ رێزو قه‌در بويه، هه‌ر ئه‌وجووره‌گ له ئايين مه‌ريم ئوزرا له سه‌ده‌ی ناوراس ئيچنه باو بويه.
وه‌لی ئه‌گه‌ر قسيه‌ی هه‌ره‌دۆت له‌ی باوه‌ته قه‌بوڵ بكه‌يم ك ئيژێ: بابليه‌يل له وه‌خت وه‌گ كه‌فتنه ناو چه‌نبه‌ر، ژنه‌يل خوه‌يان تاساننه تا له داشتن فێشتر خوراك خوه‌يان وه‌رگری بكه‌ن، ئه‌و وه‌خته ديار ئه‌دێ ك بابليه‌يل له پياوه‌تی ك ئورووپيه‌يل له سه‌ده‌ی ناوراس داشتنه، به‌هره‌ی نياشتنه .
له‌ی باوه‌ته له قه‌رار، مسريه‌يل مه‌ردم بابل وه مه‌ردمانێگ ژياردار نه‌زانستنه‌و ده‌سپێچگێ ئه‌رای داشتنه. ئه‌و نازكی و مه‌يل كيشی ك ئه‌خڵاق و هه‌ست مسريه‌يل بويه ك له ئه‌دبيات وهونه‌ر وان دياره، له لای بابليه‌يل كوينه نيه‌وينيه‌د.
ئمجا له‌و وه‌ختگ ئه‌ی نازكیه ئه‌ياده بابل، چوی رێگ ئه‌را وه‌ره‌و بێ ئه‌خڵاقی چين بويه. كوڕه‌يل مويه‌يل خوه‌يان گيس و ره‌نگيان كردنه. ئه‌تردانه له خوه‌يان وگوناليش وه سرخاو ماڵينه‌و ملوانك و ده‌س به‌ن و گوشخاره كردنسه گووش خوه‌يان و ئيچنه خوه‌يان ره‌ينه‌و كردنه.
وه‌ل هێرش پارسه‌يل، شه‌رافه‌ت نه‌فسی مه‌ردم بابل جارتر ئه‌شكيه‌يدو له ناو بريه‌يد، پاراستن نه‌فس و شه‌رم كردن وه ئه‌نجامدان كاره‌يل گه‌ن وه ته‌مامی له ناو ئه‌چێد.
ره‌سم گه‌ن فسادو گه‌نه‌كاری ئه‌چووده ناو ته‌مام خێزانه‌يل، ژنه‌يل بنه‌ماڵه‌يل گه‌ورايش ئه‌را خوه‌ی نيشادان و ره‌ينه‌وكردن و مكياج كردن خوه‌يان، ئه‌وچنه ك بڕفره‌ێگ له مه‌ردم له ره‌ينيان به‌هره بوه‌ن و كه‌يف بكه‌ن ئادابێگ و ره‌سمێ ئاسايی زانستنه‌سه‌ی.
ئه‌گه‌ر ره‌وا بزانيه‌يد، قسيه هه‌ره‌دۆت له‌ی باوه‌ته باوه‌ڕ بكه‌يم ك ئه‌ی جووره ئويشێد: هه‌ر پياوه‌ێگ ده‌س ته‌نگ بوياتاد، دويه‌ته‌يل خوه‌ی ناچار وه گه‌نه‌كاری ئه‌كردو نايانه وه‌رده‌س مه‌ردم تا له‌ی رێه‌و ژيان خوه‌ی وه‌رێه‌و بواد.
كۆپنتۆس كۆرتيۆس (٤٢زايينی) ئيچنه ئيژێد: هويچ چشت تره‌ك له ئه‌خڵاق مه‌ردم ئه‌ی شاره ئه‌ڵاجه‌وی تر له وه نيه ك له هويچ جی تر ئه‌ی قه‌ره وه‌سيله ئه‌را كه‌يف جنسی نيه‌وينيه‌يد. له‌و وه‌خته ك په‌ره‌ستگايل ساماندارتره‌و بوين، ئه‌خڵاق گشتی وه‌ره‌و گه‌نی و فساد چوود. مه‌ردم بابل ك له ناو خوه‌شگوزرانی كردن تاسياوين وه ره‌زامه‌ندی خوه‌يان، مل چه‌فته‌و ئه‌را ده‌سڵاتداری و فه‌رمان بردن له كاسيه‌يل و ئاشوريه‌يل و ئيرانيه‌يل و يونانيه‌يل كردنه.
ويل دۆرانت
